Ανακοίνωση ΙΟΜ
Πραγματοποιήθηκε η ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο της κοινοτικής Οδηγίας για τις Υπηρεσίες Οπτικοακουστικών Μέσων (Π.Δ. 109/2010). Με μία πρώτη ματιά διαπιστώνει κανείς τις ακόλουθες βασικές αλλαγές:
v Δημιουργείται πλέον και στην Ελλάδα ρυθμιστικό πλαίσιο που διαχωρίζει τους κανόνες που αφορούν τις τηλεοπτικές μεταδόσεις, από τις κατά παραγγελία υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων (on demand). Ενδιαφέρον παρουσιάζει ότι στις κατά παραγγελία υπηρεσίες διασφαλίζεται ότι οι ανήλικοι κατά κανόνα δεν βλέπουν ή δεν ακούν υπηρεσίες που ενδέχεται να βλάψουν σοβαρά τη φυσική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξή τους. Επίσης σημαντικό είναι ότι και οι on demand υπηρεσίες υπάγονται στην υποχρέωση προώθησης έργων ευρωπαϊκής παραγωγής. Σημειώνεται εδώ ως καινοτομία η παρέμβαση του Ινστιτούτου Οπτικοακουστικών Μέσων στον τομέα της τήρησης των υποχρεώσεων για την προώθηση της ευρωπαϊκής παραγωγής, αφού πλέον, όλοι οι πάροχοι υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων οφείλουν να του υποβάλλουν κάθε χρόνο στοιχεία σχετικά με την υλοποίηση της υποχρέωσης προώθησης ευρωπαϊκών έργων.
v Εισάγονται ρυθμίσεις για την οπτικοακουστική εμπορική ανακοίνωση (ο όρος συμπεριλαμβάνει την τηλεοπτική διαφήμιση, τη χορηγία, την τηλεαγορά και την τοποθέτηση προϊόντος), ώστε να αυξηθεί η προστασία των καταναλωτών. Προστίθενται, λοιπόν, νέα πεδία ευαισθητοποίησης (π.χ. απαγόρευση των διακρίσεων βάσει αναπηρίας, ηλικίας ή σεξουαλικού προσανατολισμού, προστασία ανηλίκων από ανθυγιεινές τροφές κ.ά.).
v Ως προς τις τηλεοπτικές διαφημίσεις παραμένει ο ωριαίος περιορισμός των 12΄, αλλά καταργείται ο ημερήσιος. Πρακτικά αυτό σημαίνει περισσότερες διακοπές για διαφημίσεις που συνολικά δεν θα είναι περισσότερες ανά ώρα από ό,τι ισχύει σήμερα. Ιδιαίτερα σημαντική θεωρείται η προσθήκη της απαγόρευσης της μετάδοσης τηλεοπτικών διαφημίσεων και αγγελιών που προωθούν άμεσα ή έμμεσα υπηρεσίες σεξουαλικού χαρακτήρα μεταξύ των ωρών 06:00 και 01:00.
v Απαγορεύεται η τοποθέτηση προϊόντος (product placement), πλην δύο εξαιρέσεων. Πρώτον σε κινηματογραφικά ή τηλεοπτικά έργα και σειρές που δημιουργήθηκαν για να διανεμηθούν από υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων, καθώς και σε αθλητικά και ελαφράς ψυχαγωγίας προγράμματα, με την προϋπόθεση ότι δεν απευθύνονται σε ανηλίκους. Δεύτερον, σε περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει πληρωμή αλλά μόνο δωρεάν παροχή ορισμένων προϊόντων ή υπηρεσιών, όπως διευκολύνσεις στην παραγωγή ή βραβεία, με σκοπό να περιληφθούν στο πρόγραμμα. Παράδοξο είναι ότι η εφαρμογή των υποχρεώσεων για την τοποθέτηση προϊόντος αφορά προγράμματα παραγωγής από τις 19/12/2009, δηλαδή από την καταληκτική ημερομηνία ενσωμάτωσης της οδηγίας. Με τον τρόπο αυτό αναγνωρίζεται άμεση εφαρμογή στη σχετική διάταξη της οδηγίας, ωστόσο στην πράξη θα φανεί αν θα δημιουργηθούν ζητήματα λόγω αναδρομικότητας.
v Εξασφαλίζεται το δικαίωμα πρόσβασης των τηλεοπτικών οργανισμών σε σύντομα αποσπάσματα, από διοργανώσεις μεγάλου ενδιαφέροντος για το κοινό που μεταδίδονται αποκλειστικά από άλλο τηλεοπτικό οργανισμό. Εφόσον ελληνικός τηλεοπτικός οργανισμός είναι κάτοχος αποκλειστικών δικαιωμάτων, τα άλλα ελληνικά κανάλια οφείλουν να ζητήσουν πρόσβαση στο σήμα του και να επιλέξουν ελεύθερα έως 90΄΄για προγράμματα γενικής ειδησεογραφίας.
Θα πρέπει πάντως να επισημανθεί ότι από την ενσωμάτωση απουσιάζει η ανάληψη ουσιαστικής δέσμευσης σχετικά με την Παιδεία για τα Μέσα (media literacy), η οποία ωστόσο αποτελεί τομέα που λαμβάνεται υπόψη κατά τη σύνταξη των εκθέσεων αξιολόγησης σχετικά με την εφαρμογή της Οδηγίας. Η πρώτη έκθεση θα πρέπει να υποβληθεί έως τις 19 Δεκεμβρίου 2011.
Η ολοκλήρωση της ενσωμάτωσης έγινε με κάποια καθυστέρηση σε σχέση με το χρόνο που όριζε η οδηγία (Δεκέμβριος 2009), αλλά πάντως πριν η Επιτροπή να επιβάλει πρόστιμο, αφού η Ελλάδα είχε ήδη λάβει, μαζί με άλλα 11 κράτη, αίτημα επικαιροποίησης της εθνικής νομοθεσίας.
Υπενθυμίζεται ότι η οδηγία για τις «υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων επικοινωνίας» υιοθετήθηκε ως απάντηση στις τεχνολογικές εξελίξεις και είναι η τελευταία αναθεώρηση της οδηγίας για την «Τηλεόραση Χωρίς Σύνορα», που υιοθετήθηκε το 1989 και τροποποιήθηκε το 1997, ως αποτέλεσμα της ανάγκης εξεύρεσης ενός ελάχιστου κοινού ρυθμιστικού πλαισίου για την ανάπτυξη της τηλεοπτικής αγοράς πέραν των εθνικών συνόρων. Η οδηγία ΤΧΣ αποτέλεσε το κοινό ρυθμιστικό έρεισμα για την ανάπτυξη της τηλεόρασης όπως τη γνωρίζαμε, θα λέγαμε, έως «χθες». Με το νέο Π.Δ. καταργούνται οι ρυθμίσεις του Π.Δ. 100/2000.