Την προπερασμένη Τρίτη ψηφίστηκε ο «νόμος Μενδώνη» για τα πνευματικά δικαιώματα, μόνο από τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ, το οποίο προφανώς δεν έχει αντιληφθεί τη σοβαρότητα του ζητήματος, ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΚΕ και η Ελληνική Λύση καταψήφισαν, ενώ το ΜέΡΑ 25 δήλωσε «παρών». Η ενσωμάτωση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας του 2019 για τα ψηφιακά πνευματικά δικαιώματα καθυστέρησε τέσσερα χρόνια και το αποτέλεσμα δεν ικανοποίησε κανέναν καθώς οι διατάξεις του κρίνονται ανεπαρκείς και αντιφατικές!
Φορείς όπως οι εκδοτικές και δημοσιογραφικές ενώσεις επισήμαναν πως οι διατάξεις είναι «κενό γράμμα», κυρίως επειδή δεν ορίστηκε προσωρινή αμοιβή για τις ψηφιακές πλατφόρμες, εάν δεν αποδεχθούν να πληρώσουν το εκδοτικό δικαίωμα. Η υπουργός Λίνα Μενδώνη ενσωμάτωσε στον νόμο, με το άρθρο 34, έναν ακόμη μηχανισμό βοήθειας για τις πλατφόρμες, τη δυνατότητα «να ζητούν την παρέμβαση του ΟΠΙ όταν αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη σύναψη συμβάσεων ή στη χορήγηση εκμετάλλευσης».
Η υποχρέωση αμοιβής για τη διανομή ειδησεογραφικού περιεχομένου από τις ψηφιακές πλατφόρμες καθώς και η διαδικασία καθορίζεται με το άρθρο 18. Αντί να προβλέπει την υποχρέωση των πλατφορμών να πληρώνουν για το περιεχόμενο ειδήσεων-ενημέρωσης, ορίζει ως δικαίωμα των εκδοτών να επιτρέπουν ή να επιτρέπουν την αναπαραγωγή τους και τη διάθεσή τους στο κοινό. Οι ψηφιακές πλατφόρμες υποχρεούνται να εκδώσουν άδεια για τη διανομή του (παράγραφοι 1 και 2). Αρμόδιο όργανο για την έκδοση του κανονισμού που ορίζει τα κριτήρια σχετικά με την αμοιβή εκδοτών είναι η ΕΕΤΤ, η οποία δεν έχει γνώση και αρμοδιότητα του αντικειμένου!
Η ΕΕΤΤ θα λαμβάνει υπόψη της τη διαδικτυακή επισκεψιμότητα, το μερίδιο αγοράς, τον αριθμό των δημοσιογράφων αλλά και τη διαφημιστική δαπάνη. Η διαδικασία προβλέπει διαπραγμάτευση 60 ημερών και αν αποτύχει, τότε συγκροτείται έκτακτη επιτροπή από την ΕΕΤΤ, η οποία εντός 60 ημερών οφείλει να ολοκληρώσει και να υποβάλει πρόταση (παράγραφοι 5 και 6).
Κατοχύρωση δικαιώματος για δημοσιογράφους
Ο νόμος κατοχυρώνει, χωρίς αμφισβήτηση, το δημοσιογραφικό δικαίωμα σε ποσοστό 25% από το ετήσιο δικαίωμα εκδοτών σε όσες εταιρείες απασχολούν δημιουργούς με εξαρτημένη σχέση εργασίας σε ποσοστό λιγότερο από 60% και 15% σε εταιρείες που υπερβαίνουν το ποσοστό αυτό. Σημαντικό στοιχείο είναι ότι δίνεται η δυνατότητα στους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης των δημοσιογράφων να αμφισβητήσουν την εκχώρηση πνευματικών δικαιωμάτων στους εκδότες μέσω των ατομικών συμβάσεων για προηγούμενα χρόνια. Αντιθέτως, δεν διασφαλίζει με σαφήνεια το δικαίωμα δημιουργών-δικαιούχων δημοσιογράφων που δεν έχουν σύμβαση εξαρτημένης εργασίας με εκδοτικές επιχειρήσεις.